Formula 1 pilotlarının biyografilerini okuduğumuzda hep şöyle bir ifade yer alır: “F1’de yarışmak çocukluk hayalimdi.” Bu öyle bir ifade ki sanki herkes kurduğu hayali gerçekleştirebiliyor… Ancak gerçekler pek öyle değil. Formula 1’e girmeyi başaran yetenekli pilotlardan daha fazlası, maddi imkansızlıklardan dolayı F1’e giremeden ya motor sporlarından emekli oluyor, ya da para alabileceği farklı serilerde yarışıyor. Bu yazımda sizlere F1 pilotu olmak için alt serilerde ve F1’e girerken ödenen paralardan bahsetmeye çalışacağım.
Son yıllarda “paralı pilot” ifadesinin sıkça kullanılmasının ardından kendimi böyle bir yazı hazırlamaya odakladım. Özellikle Mark Webber’in otobiyografisini okurken yaşadığı sıkıntıları ayrıntılı bir şekilde öğrenmem, bu konuda yazma isteğimi daha da arttırdı.
F1 bildiğiniz üzere çok pahalı bir spor ve gittikçe daha pahalı hale geliyor. Günümüzde F1’e giriş için yetenekli ya da az yetenekli pilotların en kötü takımlar için bile yaklaşık 10 milyon dolar civarında bir bütçe hazırlaması gerekiyor. Durum öyle olunca bir çok pilot F1’in kapısına kadar gelmesine rağmen gerekli bütçe desteğini bulamadıkları için kapıdan dönmek zorunda kalıyorlar. Sırf yetenekleri sayesinde F1’e giren sayısı gün geçtikçe azalıyor. İlk paragrafta belirttiğim gibi alt serilerden itibaren yeteneklerini gösteren bir çok pilot ne yazık ki yeterli maddi desteği bulamadığı için F1’e giremiyorlar. Bunun en büyük örneği olarak Robin Frijns’i örnek verebiliriz. Alt serilerde gösterdiği önemli başarılara rağmen Frijns, yeterli bütçe desteğini bulamadığı için en tepedeki adımı atamadı. Sonuç olarak Frijns farklı serilere yönelmek zorunda kaldı. Bu ismin yanında F1 şansı bulamayan Robert Wickens, Felix da Costa, Sam Bird gibi bir çok isim daha söz konusu.
Yeteneği herkes tarafından kabul gören pilotların dahi F1’e girişinin zor olduğu bu dönemde, ciddi maddi desteğe sahip pilotlar pek yeteneklerine bakılmadan F1’e girip kendilerine yer buluyorlar. Son yıllara baktığımızda Perez, Nasr, Maldonado, Gutierrez, Chilton, Van der Garde gibi isimlerin hepsi sponsor destekleri sayesinde F1’e girdiler. Hatta mevcut pilotların çoğu takım değiştirirken beraberlerinde ciddi sponsorlar getirmek zorundalar. Sırf yeteneği sayesinde takımlarda koltuk bulan ve para kazanan pilot sayısı oldukça azaldı.
F1’de sponsor ihtiyacı olmasının yanında alt serilerde durum pek farklı sayılmaz. Kartingle başlayan yarış serüveni, Formula 4, Formula Renault, Formula 3, GP2 gibi farklı tek koltuklu serilerle devam ediyor. F1 öncesindeki dönem pilotlar için ortalama 5 milyon dolar gibi bir bütçe gerektiriyor.
F1 yolunda gençler bütçelerine göre farklı adımları tercih ediyorlar. Renault Dünya Serisi üzerinden gelenler, GP2 Serisi üzerinden gelenlere göre daha düşük bütçeyle alt serileri tamamlıyorlar.
Örnek olarak bir kariyerde yapılan harcamaları gösterirsek:
Karting: 1 milyon Euro
- Yıl: 350 Bin Euro (Formula Renault ya da Formula 4)
- Yıl: 650 Bin Euro (Formula 3)
- Yıl: 1 Milyon Euro (Formula 3)
- Yıl: 1.5 Milyon Euro (GP2)
Burada ifade edilen miktarlar pilotların o serilerde geçirdikleri yıl sayısına, seçilen serilere ve aradaki pazarlıklara göre daha düşük ya da daha yüksek olabilir. Örnek vermek gerekirse Formula Renault üzerinden yükselmeyi tercih edenler için bu rakam 5 sene için 2.5 – 3 milyon Euro civarında olabiliyor. Yaklaşık 5-6 milyon Euro harcayan genç pilotlar F1’in kapısına geldiklerinde de ciddi bir bütçeye sahip olmak zorundalar. Eskiden 2-3 milyon Euro gibi miktarlarda koltuk bulunabiliyordu ancak şu anda, büyük bir takımın desteğiyle gelmiyorsanız küçük takımlar için dahi yaklaşık 10 milyon Dolar sponsor parası götürmek zorundasınız.
Bir şekilde kendilerine finansman bulan genç sürücüler, son adım olan F1 için gerekli olan bütçeyi bulamazlarsa, çok büyük bir üreticiyi ikna edemezse ne kadar yetenekli olursa olsun F1’e giremiyorlar.
Yetenekleri ile F1’e girmeyi başaran sürücüleri hatırlamak gerekirse Hamilton, Vettel, Hulkenberg, Verstappen gibi isimleri örnek verebiliriz. Ancak Vettel ve Verstappen’in Red Bull destekli olduğunu da unutmamak gerekir. Bu sene ise bunu başaran bu sene Manor’da yarışacak Mercedes destekli Wehrlein olmuş gibi görünüyor.
Peki ya F1’e girişte en başarılı olan seriler hangileri? 2014 F1 sezonunda yapılan bir araştırmada F1’e girmeyi başaran pilotların geçmişte yarıştıkları serilerin istatistikleri çıkarıldı. Araştırma sonuçlarına bakarsak o sene F1’de yarışan pilotların;
% 79’u Formula 3’te,
% 58’i Alt sınıf Formula Renault’da,
% 45’i GP2’de,
% 41’i Formula BMW’de,
% 38’i ise Formula Renault 3.5 ve eş değer serilerde mücadele etmişler.
Bu sonuçlara baktığımızda F1’in besleyici serisi olan GP2’nin yüksek bütçe gereksinimine rağmen F1’e girişte pek de başarılı olamadığı görülüyor. GP2’de şampiyon olup de F1’e girme şansı yakalayamayan Pantano, Fabio Leimer gibi isimler olduğunu unutmayalım. Son 2 senenin GP2 şampiyonlarından Palmer bu sene yarışma hakkı kazanırken geçen senenin şampiyonu Vandoorne henüz yarışma fırsatı yakalayamadı.
GP2’de dikkat çeken ancak F1’e girme şansı yakalayamayan isimlerden birisi olan Sam Bird, bu konu hakkında bazı açıklamalar yapmıştı. Kartingden sonra Formula BMW, GP2, Formula Renault 3.5 gibi serilerde mücadele eden Bird, F1’e giremeyince AF Corse Ferrari takımı ile Dünya Dayanıklılık Serisi’nde mücadele etmeye başladı. Bird aynı zamanda Formula E’de mücadele ediyor.
Bird 2011’de Mercedes’in test pilotu olmayı başardı ancak daha fazla bütçe bulamayınca hayallerine veda etmek zorunda kaldı. Bird “onlar bana milyonlarca pound daha getirmem gerektiğini söyleyene kadar F1 yolundaydım.” demişti.
F1’de yarışmak için gerekli sponsorları bulmak son dönemde ortaya çıkan bir şey gibi görünebilir ancak aslında pek de öyle değil. Sadece günümüz şartlarında yarışmanın artık çok daha pahalı olduğunu söyleyebiliriz. 1950’lerde şampiyon olan Juan Manuel Fangio’nun F1’de yarışabilmek için Arjantin hükümetinden maddi destek aldığı biliniyor. Sauber’de yarışan Felipe Nasr da benzer bir şekilde ülkesinden destek alıyor ancak Sauber’de yarışmak için Nasr’ın sponsoru Banco do Brasil 20 milyon dolar ödüyor. Pastor Maldonado’nun sponsoru PDVSA’nın ise 50 milyon dolar civarında para ödediğini hepimiz biliyoruz.
F1’e kendi çabalarıyla girmeye çalışan pilotlar yanında bir de mevcut F1 takımlarının sürücü geliştirme programları bulunuyor. Bu konuda özellikle Red Bull başı çekerken McLaren’in de başarılı olduğunu söyleyebiliriz. Ferrari ise bu konuda pek başarı sağlayamadı. Ferrari’nin geliştirdiği en yetenekli sürücü olan Jules Bianchi’yi ise ne yazık ki geçen sene kaybettik. Sam Bird’e göre bu programlara girebilmek için dahi bir miktar bütçe bulmak gerekiyor.
Daha önceden de tahmin ettiğiniz ve yazıda da dile getirmeye çalıştığım üzere F1’de yarışmak hayal edemeyeceğimiz kadar pahalı bir olay. F1 pilotlarının hepsinin hayali çocukluktan beri F1 pilotu olmak olsa da gerçekten bunu başarmak hayalden daha fazlasını gerektiriyor. Ya ciddi manada zengin bir baba yada size yatırım yapmanın sonucu olacağını düşünecek iyi bir yatırımcı, yetenek. Bunun yanında sizi iyi bir şekilde pazarlayacak iyi bir menajer ve hepsinin bir araya gelmesinin ardından biraz da şans… Yatırımcıların yanında ülkelerin bu konudaki etkisini de unutmamak lazım. Yıllardır yaptığı kazalara rağmen Maldonado, Venezuela’nın desteği sayesinde yerini korumayı başardı. Son olarak Endonezya Hükümetinin Haryanto’nun Manor’da yarışması için 10 milyon euro vermeyi kabul ettiği yönünde.
Umarım Türkiye olarak bir gün tüm bunları bir araya getirerek F1’de destekleyebileceğimiz “milli” bir pilota sahip oluruz. Umarım F1’e girişte paranın yerine tekrar yeteneğin daha ağır bastığı günlere geri döneriz.
Bir yanıt yazın