Elliler ve Altmışlar
Mayıs 13, 1950 :
– İlk Formula 1 yarışı İngiltere’nin Silverstone pistinde yapıldı. Araçlar önden motorları ve kampanalı frenleriyle tamamiyle hız için dizayn edilmişti. Bu inanılmaz deneyim herhangi bir medikal destek ya da güvenlik önlemi olmadan yaşandı.
1955 :
– Disk frenler yerini aldı ve bulundukları konum yeniden gözden geçirildi. Cooper’ıyla Jack Brabham, Formula 1’de arkadan motorlu araçlarla yarışan ilk pilot oldu.
– Altmışların başında Formula 1 yarışlarında ilk kez güvenlik önlemlerinden konuşulmaya başlandı.
1961 :
– Motor kapasitesi 2.5 litreden 1.5 litreye düşürüldü.
1963 :
– Bayrak işaretçileri kullanılmaya başlandı.
1963’ten 1965’e :
– Benzin tankının yapısında gelişime gidilerek araç yangınlarının önlenmesinde ileri yönlü bir adım atıldı.
– Federation Internationale de l’Automobile (FIA) yarış pistlerinin güvenliği konusunda sorumluluğu üzerine aldı.
– Kask ve tulum kullanmak zorunlu hale getirildi. Sürücülerin yanmaz kıyafetler ve kırılmaz tam vizörlü kasklar kullanılması istendi.
– Sürücülerin araçtan çok daha çabuk çıkabilmesi için kokpitler yeniden yapılandırıldı.
1969 :
– Maksimum araç ağırlığı ve şasi genişliği fikri tanıtıldı.
Yetmişler
Yetmişlerde araç güvenliğine odaklanıldı fakat bununla birlikte pist koşulları ve sürücü ekiplarına dikkat edildi. Yakıt tankları, örneğin sayısız kez gelişime uğradı, şasi yapısında olduğu gibi. Kokpit çıkışı genişletildi ve aracı her iki yanında ayna kullanılması zorunlu kılındı.
1970 :
– FIA, yarışlardan önce pist denetleme kuralını getirdi.
– Çarpışma bariyerlerinin iki kat olması şartı getirildi, pist ile seyirciler ve pit alanı pist arasındaki güvenlik mesafesi üç metre olarak belirlendi.
1971 :
– Kokpit, pilotun beş saniye içerisinde terkedebileceği şekilde yeniden tasarlandı.
1972 :
– Baş desteği ve kırmızı arka lambalar dahil oldu.
– Emniyet kemerinin altı noktadan birden açılır olması zorunlu kılındı.
1973 :
– Bütün pilotlar için medikal testler uygulanmaya başlandı.
1974:
– Güvenlik duvarları zorunlu hale getirildi.
1975 :
– FIA yanmaz kıyafetlerle ilgili standartlar getirdi. Görevlilerin hazır bulunması zorunlu kılındı.
1977 :
– FIA, tek tip olacak çakıl havuzları ile ilgili ayrıntıları açıkladı ve kaskların standartlarını belirledi.
1978 :
– Sadece FIA Super Lisans’ına sahip olan pilotların Formula 1 yarışlarına katılabileceği açıklandı.
Seksenler
Formula 1 yarışlarında seksenlerdeki güvenlik adına yapılan en büyük gelişim monokok kullanımı oldu. McLaren ve Lotus, karbon fiberden oluşan güvenlik hücrelerini kullanan ilk takım oldular. Karbon fiber, daha önceden kullanılan alüminyum alaşıma oranla darbelere karşı daha güçlü bir koruma sağlıyor.
1981 :
– Güvenlik hücresi pilotların ayak bölgesine kadar uzatıldı.
1984 :
– Yarış boyunca yakıt yüklemesi yasaklandı ve yakıt tankının sürücü ve motor arasına yerleştirilmesi zorunluluğu getirildi.
1985 :
– Başlangıçta kullanılan çarpışma testleri önden gelecek darbelerin etkisini belirlemek için kullanıldı.
1986 :
– Helikopterlerin pistteki medikal görevliler için hazır bekletilmesi zorunluluğu getirildi.
1987 :
– FIA yarış pistleri için kalıcı güvenlik önlemlerinden düzenleme yaptı.
1988 :
– Güvenlik hücresi ve yakıt tankı için çarpışma testi kuralı getirildi.
– Sürücülerin ayaklarının ön aksın arkasında olması zorunluluğu getirildi.
1989 :
– Güvenlik duvarlarının yüksekliğinin en az bir metre olacağı ve pit duvarının yüksekliğinin minimum 1.35 metre olacağı kuralı getirildi.
– Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nde olduğu gibi doping testi kuralı getirildi.
Doksanlar
Doksanlı yıllar boyunca mutlak öncelik sürücülerin, taraftarların ve görevlilerin güvenliğine verildi. Örneğin 1994 yılında bütün pit görevlilerinin yanmaz kumaştan yapılmış kıyafetler giymesi istendi. FIA, yeni teknolojinin Formula 1 güvenliğini nasıl geliştirebileceğini araştırmak için uzman bir grup oluşturdu.
1993 :
– Pilotların kasklarının kalınlığı 80 milimetreden 400 milimetreye çıkarıldı.
– Arka kanat yüksekliği azaltıldı, ön kanatın yer ile olan yüksekliği artırıldı, tekerlek çevresi genişliği azaltıldı.
– Sadece normal benzinin kullanımına izin verildi.
1994 :
– Çekiş kontrol, ABS, fren yardımları ve otomatik vites gibi sürücü yardımları özellikleri yasaklandı. Küçük ön kanatlar ve kısa difüzör downforce’u azaltmak için kullanıldı.
– Daha güvenli hale getirmek için FIA, 27 tehlikeli virajı bilgisayar analizi kullanarak belirledi.
– Lastik bariyerler için çarpışma testi zorunlu hale getirildi ve bariyerler birbirlerine kauçuk kemerlerle bağlandı.
– Pit alanındaki hız limiti antremanlarda 80 km/s ve yarışta 120 km/s’e düşürüldü.
– Kaskların koruma standartları daha katı hale getirildi. Kulak tıkaçlarının kullanılması yasaklandı böylelikle pilotların daha iyi duyması sağlandı.
1995 :
– Motor kapasitesi 3.5 litreden 3 litreye düşürüldü.
– Çarpışma testleri katı hale getirildi, yanal çarpışma testleri uygulanmaya başlandı, ön kanatlar azaltıldı.
– FIA, Formula 1 Superlisans kazanımı ile ilgili yeni kiriterler getirdi.
1997 :
– FIA, daha iyi kaza analizi yapabilmek için araçlardan kaza veri kayıtlarını toplamaya başladı.
– Arkadaki ve kenardaki küçük kanatların kullanılması yasaklandı.
– Lastik bariyerler kalınlaştırıldı.
1998 :
– Araç genişliği 2 metreden 1.8 metreye düşürüldü, kokpit genişletildi.
– Virajlarda hızı düşürmek için slick lastiklerin yerini oluklu lastikler aldı.
1999 :
– Lastikler şasiye bağlandı böylece çarpışma anında kopup savrulması önlenmeye çalışıldı.
– Sürücü koltuğu ve sürücü birlikte sökülebilecek şekilde tasarlandı.
– Aracın ön kısmındaki çarpışma testleri daha katı hale getirildi.
– Çakıl yerine asfalt kaçış alanları kullanılmaya başlandı.
Yirmi Birinci Yüzyıl
2000 :
– Zorunlu çarpışma testlerindeki çarpma hızı saniyede 13 metreden 14 metreye çıkarıldı.
– Kokpitin karbon fiber duvarlarının kalınlığı en az 3.5 milimetre olarak belirlendi.
– 2.5 milimetre kalınlığındaki kokpit duvarları içinde bulunan yüksek sıcaklıklara karşı dayanıklı poliyamit fiber yapılı (Kevler) katman, geçirgenliği ve kaza anında delinmeleri önlemek için tasarlandı.
– Sürücünün başının üzerindeki koruyucu bar 20 santimetreden 70 santimetreye çıkarıldı ve 2.4 tonluk yanal kuvvete dayanıklı olacak şekilde tasarlanması istenildi.
– Direksiyon : kaza anında, pilot on saniye içerisinden araçtan çıkabilmeli ve direksiyonu
yeniden takabilmeli.
– Aynalar : aynaların ölçüleri en az 120 x 150 milimetre ölçülerinde olmalı.
– Zaman cezası : ceza pist üzerindeki bütün zamanlayıcılarda gösterilir ve doğru ceza süresi yarış hakemleri tarafından belirlenir. Bu noktadan itibaren pilot aldığı ceza karşısında üç tur içerisinde pit alanına gelmek zorunda.
2001 :
– Mavi bayrak : sürücü kendisine üçüncü kez gösterilen mavi bayrakla birlikte arkasından
gelen araca geçmesi için izin vermek zorunda. Aksi taktirde on saniye dur-kalk cezası ile
cezalandırılır.
– Görevliler daha iyi ve katı güvenlik kurallarıyla korunacaklar
– Baş dayanağı FIA standartlarına uygun şekilde yerleştirilmiş olmalı.
– Sürücünün başının yanındaki kokpit duvarları seviyesi en az 16 derecelik eğimle yükseltimeli.
2002 :
– Çift yönlü telemetri : İlk kez kullanılmaya başladığında, FIA sadece motora izin vermiyordu, fren ve süspansiyon verileri de pit alanına gönderiliyordu fakat bununla birlikte verilerin araçlara tekrar geri gönderilmesine izin veriliyordu. Sıradışı durumlarda, motorlar sınırlandırılmış olabilir ya da radio akışı sağlanamıyorsa : sarı bayraklar altında örneğin, diğer araç tehlikeli bir şekilde pist üzerinde durduğunda. Eğer yarışa ara verildiyse, sürücüler araçlarını değiştirebilirler. Fakat bu duruma sadece eğer pilot iki turdan fazla tamamlamadığında izin veriliyor.
– Cezalar : süre cezası (dur-kalk) startta erken kalkış yapan, kaza ya da çarpışmaya sebep olan, diğer sürücüyü pist dışına çıkarmaya çalışan, üç kez mavi bayrak kuralına uymayan, geçiş yapmaya çakışan diğer sürücüyü kasıtlı bir şekilde engellemeye çalışan pilota verilir. Süre cezaları pit alanındaki hız limitini aşan pilot için ya da kendisine pist üzerinde avantaj sağlayacak bir biçimde şikana giren pilotlar için uygulanabilir.
– Çarpışma testi : aracın arka tarafı için uygulanan yeni bir yanal test. Karbon fiber duvar olarak adlandırılan kısma 30 saniye boyunca 40 kN’luk bir kuvvet uygulanır. Uygulanan bu kuvvetin devamında farkedilebilir bir deformasyon olmayabilir.
– Arka ışıkların boyutu 6 x 6 santimetreye çıkarıldı.
– Hidrolik direksiyon : hidrolik direksiyon kullanımına elektronik kontroller olmadan 1 Ocak 2002’den beri izin verildi.
– Sürücüler : her bir takım sezon boyunca lider pilotunu bir kez ve ikinci pilotunu üç kez
değiştirme hakkına sahiptir. Sıradışı durumlarda, hastalık ya da kaza gibi, sürücüler daha sık değişikliğe uğrayabilir.
2003 :
Birçok pist sezon öncesi güvenliği artırmak için yeniden yapılanma yoluna gittiler.
Silverstone : Stowe virajındaki kaçış alanı asfaltlanarak değiştirildi.
Nurburgring : son virajdan önceki şikan gözden geçirildi.
Magny-Cours : pit alanı çıkış yolu araçlar için daha güvenli hale getirildi, piste giriş noktası yarış hızında oldu.
Budapeşte : ilk virajdaki kaçış alanları ve güvenlik duvarlarının boyutu artıtıldı.
Suzuka : sarmal pistte daha geniş kaçış alanları yapıldı ve yeni acil erişim noktaları oluşturuldu.
2004 :
– Monte Carlo bütün takımlara için garajlar ile birlikte kalıcı pit yolu verildi.
– Yeni standartlar : Bahreyn ve Şangay’daki yeni pistler güvenlik şartlarına yeni standartlar getirdi.
– Kasklar : kaskların güvenliği için daha yüksek isteklerin düzenlendiği yeni starndartlar oluşturuldu.
2005 :
– Baş desteği : kokpitin içindeki koruyucu yastığın kalınlığı 75 milimetreden 100 milimetreye çıkarıldı.
– Tekerlek bağlantıları : tekerlekler şasiye yüksek performanslı bağlantılarla bağlanırlar. Her bir bağlantı minimum altı tona direnebilecek yapıda olmak zorunda.
– İstanbul Park Pisti, Türkiye Grand Prix’i için inşaa edildi, Formula 1’deki en güvenli ve modern pistlerden birisi.
2006 :
– Arka çarpışma testleri darbe hızı saniyede 12 metreden 15 metreye çıkarıldı.
2007 :
– 1 Ocak ve 31 Aralık tarihleri arasında yapılacak testlere sınırlama getirildi ve herbir takım için 30.000 kilometre sınırı getirildi. Bu süreçte 300 set lastik kullanımına izin verildi. Eğer güvenlik aracı pistte girerse pit alanı kapatılır ve bütün araçlar güvenlik aracının arkasında dizildiği anda tekrar açılır.
– Pistler : 1977’den beri ilk defa Japonya Grand Prix’ine Suzuka yerine Fuji ev sahipliği yaptı. Pist güvenliğinin artırılması için yapılan yeniden yapılandırma dönemi için verilen bir yıllık aradan sonra Spa tekrar takvime geri döndü.
– Güvenlik nedenlerinden dolayı pit alanındaki hız limiti 100 km/s’den 80 km/s’e düşürüldü.
– Güvenlik aracı periyodu boyunca, tur yiyen araçlara kaybettikleri turlarını geri alma hakkı verildi.
2008 :
– Daha fazla geçiş manevraları görebilmek adına çekiş kontrol sistemi ve motor freni yasaklandı.
– Aynı zamanda elektronik başlangıç yardımları yasaklandı.
– Vites kutuları bundan böyle 2008 dünya şampiyonasında dört Grand Prix haftasonu dayanabilecek şekilde üretilmesi istendi.
– Yandan gelebilecek kazalara karşı kask yanlarındaki duvarlar yükseltildi.
Bir yanıt yazın