- Format
- Araçlar
- Pilotlar
- Nasıl Takip Ederim – TV Yayınları – Yerinde Takip Etmek
- Rally Of Turkey
- 2010 WRC Sezonu
- WRC’nin Tarihi
- Sözlük
WRC yarışları 2003 yılından beri ülkemizde düzenleniyor. Türkiye’de motor sporları rallinin üzerine kurulu olmasına rağmen motor sporu severler uluslararası ya da yerel rallilere Formula 1 kadar ilgi göstermiyordu.
Yakından tanınan Formula 1 şampiyonu Raikkonen’in WRC’ye geçiş yapması ile tüm dünyadaki F1 severlerin WRC’ye biraz da olsa ilgi duyması beklenmekte. Ülkemizde de durumun bu şekilde olmasını bekliyoruz. Ayrıca 2010 Türkiye Rallisi’nin İstanbul’a alınması da birçok motor sporu severlerin ilgisini çekmiş olmalı.
Şimdi WRC’de işlerin nasıl yürüdüğüne daha yakından bakalım;
Dünya Ralli Şampiyonası (WRC) , FIA tarafından organize edilen, bu sporun zirvesindeki sürücü ve markaların yer aldığı bir motor sporları serisidir. Pilotlar şampiyonluğu ve Markalar Şampiyonluğu ayrı ayrı değerlendrilir ancak aynı puanlama sistemine tabidir. İki, üç ya da dört gün devam eden WRC yarışları, buzlu ve karlı etaplardan asfalt etaplara, kayalık alanlardan toprak etaplara, dünyanın çok çeşitli yerlerinde gerçekleştirilir. Bu nedenle serinin dünyanın en büyük mücadeleye sahne olan motor sporu olarak nitelendirilmesi de sürpriz değildir.
Kaynak: WRC.com, Wikipedia, Rallyofturkey.org
Düzenleme ve Çeviri: TRF1.net
Lütfen diğer sayfalara geçin
Format
Dünya Ralli Şampiyonasının formatı oldukça basittir. Her ralli 15 ile 25 arasında özel etaplara ayrılır. Sürücülerin görevi bu etapları en kısa sürede tamamlayabilmektir.
Bir sezon normalde 13 ralliden oluşur. Her rallide benzer programlar uygulanır; Salı ve Çarşamba günleri iki günlük keşif süreci, Perşembe günleri test günleri ve cuma, cumartesi ve pazar günleri de yarışlar. Bazı rallilerde ‘süper özel etap’lar yer alır ve genellikle iki araç yan yana yarışır.
Ralliler birkaç gün günboyu sürdüğünden otomobillerin ve pilotların molalara ihtiyaçlrı vardır. Bu nedenle de servis alanları oluşturulur. Pilotlar önceden belirlenen zamanlarda buraları ziyaret ederler. Otomobli ve lastikleri kontrol etmenin dışında, dört kişilik bir ekibin aracın mekanik performansını kontrol etmesine izin verilir. Servis alanında geçirilecek zaman da kısıtlıdır. Programa göre 10, 30 ya da 45 dakika ile sınırlandırılır. Servis alanında geçirilmesi gereken süre sınırı aşılırsa takımlara zaman cezaları verilir. Bu zaman cezaları etap startlarına ya da kontrol noktalarına geç kalan otomobillere de uygulanır.
Rallinin sonunda, tüm özel etapları en kısa zürede tamamlayan pilot zafere ulaşır. Puanlama sistemi F1 puanlama sistemi ile aynı şekildedir. Aynı zamanda üreticilere ve takımlara da puanlar verlir. Her sezonun sonunda FIA kazanan pilot ve üreticiyi şampiyon olarak ödüllendirir.
Araçlar
Dünya Ralli Otomobilleri dört silindirli iki litrelik araç temeline dayanır. Çevrenizde gördüğünüz normal araçlara benzeseler de aslında her özellikleri farklıdır. Bir WRC aracı size yaklaşık 1 milyon Amerikan Dolarına mâl olur ve buna yedek parçaları dahil değildir. Bir set lastik yaklaşık 100 km kullanılır ve sezon boyunca birkaç motor ve vites kutusunu da hazır bulundurmanız gerekir.
FIA kurallarına göre WRC otomobilleri standart yol aracı kaportasına sahip olmak zorundalar. Kaportalar WRC araçları için saf metalden en baştan üretilir. Tüm gereksiz parçalar ağırlığı azaltmak için kaldırılır. 700 saatlik bir çalışmanın sonucunda araç önceki halindan daha güçlü ve dayanıklı hale gelir. Birçok WRC otomobili 10 yol aracını çekebilecek güçtedir.
FIA, tüm WRC motorlarına 34mm’lik hava giriş sınırlaması koyar ve gücü de yaklaşık 300 beygir ile sınırlandırır. Silindir blokları ve başlıkları standart yol aracındakine uygun olmalıdır ancak krank mili, piston kolları, pistonlar, silindir balataları, siboplar ve eksantrik milleri modifiye edilebilir. Standart turbo 4-5 barı destekler ki bu sayı yol aracında sadece 1 bar’dır. Anti-lag sistemi turbo şarjın maksimuma ulaşmasını sağlar. Sonuçta çok büyük bir tork açığa çıkar. Bu sayı da bir Ferrari Enzo’da görülen ile aynı miktarda, 600 Nm kadardır.
Tüm WRC otomobilleri dört çekişli olup yarı otomotik 6 vitesli araçlardır. Elektronik kontrollü vites değiştirme sistemleri pilotlara tıpkı Formula1’deki kadar hızlı bir şekilde, saniyenin yüzde dördü gibi bir zamanda vites değişikliği yapabilme olanağı tanır. Otomobillerde debriyaj bulunur ancak pilotlar bunu genelde startta kalkış yaparken kullanırlar.
Bir WRC otomobilinin içinde hoş iç döşemeler ve özenle hazırlanmış düzenlemeler bulunmaz. Sadece boyalı metal, bileşik panleller ve pilot ile yardımcı pilot için iki karbon fiber koltuk yer alır. Arka koltuk yoktur ve o bölümü yuvarlak kafes tüpleri doldurur. Aracın bagajı da oldukça kalabalıktır çünkü araçtaki yangın söndürme aleti, alet çantası, yedek lastikler, hepsi burada yer alır.
WRC kurallarına göre araçlarda yol araçlarında göremeyeceğiniz aerodinamik sistemler yer alır. Bunlar araçtaki hava akımını düzenlemek ve motor ile frenler gibi mekanik parçaları soğutmak için tasarlanır.
Sonuç olarak araç tüm yüzeylerde üç saniye içinde 100km/h’a ulaşır ve 220km/h’de çakıllı yüzeyde bile aracın tam kontrolü sağlanabilir.
Bu seneki Dünya Ralli Otomobilleri 2010 yılında WRC’de son kez yarışacaklar. 2011’Den itibaren şampiyona yeni nesil ralli araçlarına geçiş yapacak; 1600cc turbo şarjlı dört çekişli S2000’lere.
Pilotlar
Dünya Ralli Şampiyonasındaki yarışçılar dünyadaki en iyi yarışçılar arasından seçilmişlerdir. Özellikle birçok motor sporları tutkunu onları dünyanın en iyileri olarak nitelendirirler . Başka hangi sporda pilotlar kar üstünde, buzda, çakılda, asfaltta çamurlu ve kayalık yollarda ve tüm hava şartlarında yarışabilirler ki?
Çok büyük bir dayanıklılık seviyesi gerektiren bir spordur ralli. Üç gün boyunca yüzlerce kilometre yol alınır. WRC zihinsel konsantreyi ve fiziksel zindeliği sınırlarda tutar.
Hatayı affetmeyen etaplarda tam gaz yol alma becerisi de pilotların yeteneğini gösterir. Ormanların içinde, uçurum kenarlarında, kar altında kayalıklarda, nerede olursa olsun hataya yer yoktur. WRC’de kaçış alanları ve pit ekipleri yer almaz. Eğer araç hasar görmüşse gerekli değişiklikleri pilot ve yardımı pilot yapar. Bu yüzden ‘kendin pişir kendin ye’ tarzı bir psikolojiye sahiptirler.
Her rallide, pilot ve yardımcı pilotu etaplarda keşif için iki günlerini geçirirler ve bu sırada 50ile 70 km/h’ın üzerine çıkamazlar ve keşif boyunca her etapta sadece iki kez sürüş yapılabilir. Pilot ve yardımcısı bu keşiflerde virajları, viraj hızlarını, tümsekleri hesaplayarak not ederler. Rallilerde bazen bir önceki sene ile aynı etaplar koşulacak olsa da zaman içinde doğada gerçekleşen değişiklikler sonucu pilotlar yine de o etaplarda keşfe çıkmak durumundadırlar. Ralliden bir gün önce, ekipler testler esnasında aracı inceleme fırsatı bulurlar.
Etaplarda yardımcı pilot keşifler sırasında hazırlanan yol notlarını pilota okur ve pilot da kaskın içindeki interkom sistemi sayesinde talimatlara göre manevraları gerçekleştirir. Burada en önemli nokta zamanlamadır. Bilgi yardımcı pilot tarafından tam zamanında iletilmeli ve pilot da buna göre reaksiyon vermelidir. Yol notları hızlı olabilmek için hayati bir öneme sahiptir. Bazı noktalarda pilot yolu görmeden yol notuna göre manevraya başlamak zorunda kalabilir.
Gördüğünüz gibi, mücadeleyi seven pilotlar için WRC büyük bir servet değerindedir. Bu yüzden WRC en yeteneli ve çok yönlü pilotları kendisine çekmeye devam ediyor. F1 Eski Dünya Şampiyonu Kimi Raikkonen de bunlardan sadece bir tanesi.
Nasıl Takip Ederim
Ralli günleri tüm gün devam ettiği için Ralliler Formula 1’de olduğu gibi canlı yayınlanmaz. Ancak Özel seyirci etabı olan SSS ulusal kanal tarafından canlı olarak yayınlanabilir.
WRC’nin ticari haklarına sahip olan ISC gün boyu çekim yapar ve günün ardından özenle seçilen görüntülerden 26 dakikalık özet hazırlarak yayıncı kuruluşlara iletilir. Yayıncı kuruluşlar bu özetin seslendirmesini yaparak yayına verir. Ancak bu yayınlar geç saatlerde izleyici ile buluşur.
Formula 1’de olduğu gibi etap zamanlarını internetten canlı olarak takip edebilirsiniz. Aynı zamanda bazı güncel görüntüleri WRC resmi sitesinden izleyebilirsiniz.
Tabii ki güncel haber ve ayrıntıları TRF1.net üzerinden takip edebileceksiniz.
TV Yayınları
Her günün sonun etaplardan görüntüler 186 farklı ülkede farklı dillerde yayınlanır.
Ülkelerin yerel kanalları o gün gerçekleştirilen etaplardan oluşan görüntülerin dışında, otomobillere pilotlara ve takımlara özel röportajlar hazırlar.
2007 sezonu boyunca dünya çapında 816 milyon izleyiciye WRC yayınlarının ulaştığı biliniyor.
185 ülkede 250 farklı dilde verilen yayınlar 5,457 saatlik bir zaman dilimini kapsıyor .
2010 WRC sezonunu uydu üzerinden yayın yapan Motors TV’nin vereceği açıklandı. Türkiye de ise TRT yayın haklarını satın aldı. Türkiye Rallisinde ki SSS TRT tarafından canlı yayınlanacak.
Yerinde Takip Etmek İçin
Rallileri yerinde seyretmek Formula 1’den çok çok farklıdır. Türkiye’de bir ralliyi seyretmek için genellikle bilet ücreti ödemezsiniz. Kendinizi izlemek istediğiniz noktaya götürmeniz yeterlidir.
Organizatorler yarış izlemek isteyen izleyiciler için özel seyirci noktaları hazırlar. Bu noktalar genellikle zıplama su geçişi gibi görsel olarak hoş olan virajlarda olur. Haritada belirtilmiş olan noktolara gitmek aracınız yoksa biraz zor olabilir. Bir etaptan her araç günde 3 kez geçer. İsterseniz gün boyu aynı noktadan yarışı izleyebilirsiniz yada yakın olan başka bir etaba gidebilirsiniz. Şansınız varsa bir günde 4 etap seyretme imkanınız olabilir. Ancak haritada yön bulmada sorun yaşarsanız ve zamanında yerinde olamazsanız WRC araçlarını kaçırmış olursunuz. O yüzden bir dikkat gerekir.
İmkanınız varsa etapları bilen kişilerle beraber ekipler halinde gitmenizi öneririz.
Rally Of Turkey
İstanbul’un 2010 Avrupa Kültür Başkenti seçilmesinin ardından Organizasyon Komitesi, WRC ve İstanbul markalarına daha da fazla katkı yapabilmek adına Türkiye Rallisi’nin, Antalya’dan İstanbul’a taşıma kararı aldı.
İstanbul, 2010’da WRC Dünya Ralli Şampiyonas’na dahil olan 6.Türkiye Rallisi’ne (Rally of Turkey) ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor. 13.8 milyonluk nüfusuyla, nüfus sıralamasında Avrupa’nın birinci, dünyanın ise beşinci büyük şehri sıfatına sahip efsaneler şehri İstanbul’daki 6.Türkiye Rallisi, motorsporları tutkunlarına unutulmaz anlar yaşatacak ve gönüllerde taht kuracak.
Türkiye Rallisi sayesinde, 2010 Avrupa Kültür Başkenti İstanbul, tüm güzelliği ile konuklarını bir kez daha büyülemeye hazırlanıyor. Asya ve Avrupa kıtalarında gerçekleştirilecek olan bu benzersiz organizasyonda Sultanahmet’te yapılacak Sembolik Start öncesinde tüm yarışmacılar, basın mensupları ve VIP konuklarımız ralli otomobillerinin de yer aldığı bir arabalı vapurda Boğaz’ın keyfini çıkaracak.
Türkiye Rallisi’nde geçilecek olan Özel Etaplar Anadolu yakasında yer alıyor. Oldukça hızlı ve geniş olarak da ifade edilebilen toprak karakterli etaplar, geçtiğimiz yıllarda ERC ve IRC katılımcılarının favorileri arasındaydı.
2010 Türkiye Rallisi, sürücüler, medya mensupları, görevliler ve seyirciler için unutulmaz bir yarış olacak. 15-18 Nisan tarihlerini ajandanıza şimdiden yazın ve İstanbul’daki bu heyecan fırtınasını kaçırmayın.
Daha fazla bilgi için; http://www.rallyofturkey.org/tr/Default.aspx
2010 WRC Sezonu – Takvim
| Yarış | Tarih | Ralli İsmi | Şehir | Ek Katogoriler | Zemin |
|---|---|---|---|---|---|
| 01 | 12-14 Şubat | Swedish Rally |  Karlstad |
PWRC/SWRC & WRC Cup | Kar Buz |
| 02 | 5-7 Mart | Corona Rally Mexico |  León |
PWRC/SWRC & WRC Cup | Toprak |
| 03 | 1-3 Nisan | Jordan Rally |  Amman |
PWRC/SWRC & WRC Cup | Toprak |
| 04 | 16-18 Nisan | Rally of Turkey |  Istanbul |
JWRC | Toprak |
| 05 | 7-9 Mayıs | Rally New Zealand |  Auckland |
PWRC/SWRC & WRC Cup | Toprak ve Asvalt |
| 06 | 28-30 Mayıs | Vodafone Rally de Portugal |  Vilamoura |
JWRC/SWRC & WRC Cup | Toprak |
| 07 | 9-11 Haziran | Rally Bulgaria |  Borovets |
JWRC | Asfalt |
| 08 | 29-31 Haziran | Neste Oil Rally Finland |  Jyväskylä |
PWRC/SWRC & WRC Cup | Gravel |
| 09 | 20-22 Ağustos | ADAC Rally Deutschland |  Trier |
JWRC/PWRC/SWRC & WRC Cup | Toprak ve Asfalt |
| 10 | 10-12 Eylül | Rally Japan |  Sapporo |
PWRC/SWRC & WRC Cup | Toprak |
| 11 | 30 Eylül-3 Ekim | Rallye de France |  Épinal |
JWRC/PWRC/SWRC & WRC Cup | Asfalt |
| 12 | 22-24 Ekim | RACC Rally de España |  Salou |
JWRC | Asfalt |
| 13 | 11-14 Ekim | Wales Rally of Great Britain |  Cardiff |
PWRC/SWRC & WRC Cup | Toprak |
2010 WRC Sezonu – Takımlar ve Pilotlar
| Team | Constructor | Car | No | Drivers | Co-drivers | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Citroën Total World Rally Team |
Citroën | C4 WRC | 1 | Sébastien Loeb |
 Daniel Elena |
|
| 2 | Dani Sordo |
Marc Marti |
||||
 BP Ford Abu Dhabi World Rally Team |
Ford | Focus RS WRC 09 | 3 | Mikko Hirvonen |
Jarmo Lehtinen |
|
| 4 | Jari-Matti Latvala |
Miikka Anttila |
||||
| Focus RS WRC 08 | 14 |  Khalid al-Qassimi |
Michael Orr |
|||
| Stobart M-Sport Ford Rally Team |
Ford | Focus RS WRC 08 | 5 | Marcus Grönholm |
Timo Rautiainen |
|
| 6 |  Henning Solberg |
 Ilka Minor |
||||
| 12 | Matthew Wilson |
Scott Martin |
||||
| 62 | Matthias Therman |
Janne Perala |
||||
| Citroën Junior Team |
Citroën | C4 WRC | 7 | Sébastien Ogier |
Julien Ingrassia |
|
| 8 | Kimi Räikkönen |
Kaj Lindström |
||||
 Munchi’s Ford World Rally Team |
Ford | Focus RS WRC 08 | – | Federico Villagra |
J.Perez Companc |
|
| Üretici Olmayan Takımlar | ||||||
| Petter Solberg World Rally Team |
Citroën | C4 WRC | 11 | Petter Solberg |
Phil Mills |
|
| Adapta World Rally Team |
Subaru | Impreza WRC 2007 | 15 | Mads Østberg |
Jonas Andersson |
|
| Monster World Rally Team |
Ford | Focus RS WRC 08 | – | Ken Block |
 A.Gelsomino |
|
WRC’nin Tarihi
İlk Yıllar
Dünya Ralli Şampiyonası ilk olarak 1973 yılında gerçekleştirildi. Alpine-Renault takımı Alpine A110 aracı ile tarihin ilk WRC dünya şampiyonu oldu. Ardından Ferrari V6 motorlu Lancia Stratos ile Lancia takımı üç yıl ard arda şampiyon olmayı başardı. Şampiyon pilotlara ise 1979 yılına kadar özel bir ödül verilmedi. İsveçli sürücü Björn Waldegård Finlandiyalı Hannu Mikkola’yı bir puanla geride bırakarak tarihin ilk WRC şampiyonu oldu. Pilotlar Şampiyonluğunda Aldegard’ı Alman Walter Röhrl ve Fin Ari Vatanen takip etti.
Grup B Dönemi
1980’lerdeki arkadan çekişli Grup 2 ve Grup 4 otomobilleri aynı dönemde daha güçlü olan Grup B otomobilleri ile değiştirildi. FISA 1979’da dört çekişli araçlara onay verdi ancak üreticilerin çoğu bunun başarı için çok karmaşık bir yol olduğu onusunda hemfikirdi.
Sonrasında Audi’nin dört çekişli araçlara geçmesiyle diğer takımlar da bunu benimsediler. Grup B düzenlemeri 1982 sezonunda uygulanmaya başlandı. Audi 1982 ve 1984’te markalar şampiyonluğunu 1983 ve 1984’te pilotlar şampiyonluğunu elde etti. Fransız bayan pilotları Michèle Mouton ile 1982’de pilotlar şampiyonluğuna çok yaklaşmışlardı ancak Şampiyonluğu Opel pilotu Röhrl’e kaptırdılar. 1985’te şampiyon olan isim Peugeot ile Ari Vatanen olacaktı ancak Arjantin Rallisindeki kötü kaza sonucu şampiyonluk takım arkadaşı Timo Salonen’in oldu.
1986 sezonunda 2.3 saniyede 96km/h’a çıkan Lancia ile Fin Henri Toivonen ve Alén’in dominesi başladı. Ancak bu sezon Portekiz’de üç seyircinin hayatını kaybetmesiyle dramatik bir hal almıştı. Joaquim Santos’un aracının kontrolünü kaybederek yol dışına çıkması 30 seyircinin de yaralanmasına sebep olmuştu. Sonraki yarışta da şampiyona lideri Toivonen ve yardımcı pilotu Sergio Cresto uçurumdan düşerek alev topuna dönen araçtan sağ kurtulamamışlardı. Bu kazadan birkaç saat sonra FIA Grup B araçlarının gelişimine son verdi ve 1987’den itibaren yarışmalarını yasakladı.
Grup A Dönemi
Grup A düzenlemeleri WRC’de 1997 yılına kadar devam etti.
1986’da ayrı olarak düzenlenen Grup A kategorisinde şampiyonluğua ulaşan isim Wolkswagen ile Kenneth Eriksson olmuştu. Lancia yeni düzenlemeye en çabuk uyum sağlayan takımda ve 1987’den 1992’ye kadar altı yıl ard arda şampiyonluklar yaşadı.
1990’larda Japon üreticiler Toyota, Subaru and Mitsubishi favori durumdaydılar. Toyota takımında yer alan İspanyol Carlos Sainz 1990 ve 1992 pilotlar şampiyonluklarını elde etti. 1993 sezonunda Toyota’ya geçen Kankkunen de orada dördüncü şampiyonluğua ulaştı. Toyota da ilk markalar şampiyonluğunu elde etti.Fransız Didier Auriol takıma 1994’te bir şampiyonluk daha getirirken sonrasında Toyota’nın başarılarını Subaru ve Mitsubishi devraldı. Subaru’nun İskoç pilotu efsane Colin McRae, 1995’te pilotlar klasmanında şampiyonluğua ulaştı ve Subaru ard arda üç yıl markalar şampiyonu oldu. 1996-1999 yıllarında ise Mitsubishi’nin Fin pilotu Tommi Makinen dört şampiyonluk yaşadı. Ayrıca Mitsubishi 1998’de markalar şampiyonu oldu.
Dünya Ralli Otomobilleri Dönemi
1997 sezonunda yapılan düzenlemelerle Grup A otomobilleri Dünya Ralli Otomobilleri ile değiştirildi. Makinen ve Japon üreticilerin başarısından sonra, Fransız üretici Peugeot Dünya Ralli Şampiyonası’na güçlü bir geri dönüş yaptı. Fin Marcus Grönholm pilotlar şampiyonluğuna Peugeot da markalar şampiyonluğuna ulaştı. 2001’de İngiliz Richard Burns Subaru Impreza’sı ile şampiyon olurken, Gronhölm ve Peugeot 2002’de her iki şampiyonluğu da onlardan geri almayı bildi. 2003 sezonunda Norveçli Petter Solberg Subaru ile şampiyon olurken sonrasında Fransız üstünlüğü bu kez Citroenle geri döndü ve Sébastien Loeb ‘ün domine ettiği yıllar başladı. Citroen arka arkaya üç kez markalar şampiyonu olurken Loeb, Makinen’in elinde bulunan dört kez şampiyon olma rekorunu 2009 şampiyonluğu ile birlikte altıncı kez şampiyon olarak kırdı. Ford Focus takımı ise 2006 ve 2007 yıllarında pilotları Marcus Grönholm and Mikko Hirvonen ile birlikte markalar şampiyonluklarını elde etti.
İlk kez 1973 yılında başlayan seri 2010 yılında 13 ülkede 38. yılını kutlayacak.
Ralli Sözlüğü
0 numara: Yarışmacılar start almadan önce etabı geçen ve seyircileri uyaran öncü araçtır.
Aerodinamik parçalar: WRC otomobillerini yüksek süratlerde yolda tutmaya yardımcı olan ve motoru, vites kutusunu frenleri soğutmak için otomobilde üzerinde kullanılan spoiler, tamponlar ve şekil verilmiş diğer panelleri ifade eder.
ALS: Anti Lag Sisteminin (turbo gecikmesinin önlenmesini sağlayan sistem) kısaltılmış hali.
Aktif diferansiyel: Dört çeker WRC otomobillerinde kullanılan ve en iyi yol tutuşu sağlamak için hangi tekerleğe ne kadar gücün gönderileceğini denetleyen bilgisayar destekli diferansiyel sistemi. 2006 yılından itibaren aktif ön ve arka diferansiyeller yasaklanarak yerine mekanik olarak ayarlanan sistem getirildi.
Amortisör: Ralli otomobili süspansiyonunun temel parçalarından biridir. Her otomobil, her tekerleğin göbeğine bağlanan 4 amortisöre sahiptir. Amortisörler zemin üzerindeki tümsekleri absorbe ederek, otomobilin mümkün olduğunca yerle temas etmesini sağlayacak biçimde tasarlanmıştır.
Amortisör ayarları: Ralli otomobilinin amortisörleri ayarlanabilir elemanlardır. Böylelikle farklı karakteristikler için uygun hale getirilir. En basit anlamda amortisörlerin sertliği, esnekliği ve yüksekliği ayarlanabilir. Pilotlar etaplar arasında bu ayarları yaparken genellikle sistem üzerindeki ayar elemanlarını kullanırlar. Değişikliklerin ölçütü olarak ise genellikle “tık” ibaresi kullanılır. (1 tık=1 birim).
Co-pilot (Yardımcı sürücü): Yaklaşan yol koşulları hakkında pilota sözlü bilgi veren, yol tariflerini açıklayan ve ön yolcu koltuğunda oturan sporcu.
Çaylak ödülü: Pilotların tam sezon olarak mücadele ettikleri ilk FIA J-WRC sezonlarında kendilerine verilen puanlardan oluşan ödüldür. Bu sınıf için her rallide ayrı bir klasman yapılır ve dereceye girenler J-WRC ölçeğinde puan alırlar.
Çivili lastik: Karlı ve buz kaplı zeminlerde yol tutuş sağlamak için yüzeyi çivilerle donatılmış lastiktir.
Deneme Sürüşü: Ralli başlamadan önce rallinin genel karakteriyle benzer özellikteki parkurda koşulan ve ekiplere otomobillerini kontrol etme fırsatı tanıyan seanstır.
Etaplar: Pilot ve co-pilotun mümkün olan en kısa sürede geçmeye çalıştıkları, özel etap olarak da adlandırılan rallinin yarışılan kısımlarını ifade eder.
Etap zamanı: Bir özel etabın startından bitiş noktasına kadar kaydedilen zamanı belirtir.
FIA: Uluslar arası Otomobil Federasyonu. Cenevre’de bulunan ve Dünya Ralli Şampiyonası ve diğer motor sporları aktivitelerinin yönetici organıdır.
Flying finish (FF noktası): Bir özel etabın bittiğini, zaman alımının durduğu noktayı ifade eder. Bu şekilde adlandırılmasının sebebi otomobillerin bu noktayı tam gaz geçmeleridir.
Gün: Dünya Ralli Şampiyonası organizasyonlarında bir gün içinde koşulan etapların tümünü ifade etmek için kullanılır.
HANS aygıtı: Baş ve Boyun Desteği’nin kısaltılmış halidir. Boynun arkasından omuzlara takılır ve bir kaza durumunda pilotun boynunun istem dışı hareketlerini kısıtlayarak ciddi yaralanmaların önüne geçer.
Hedef süre: Organizatör tarafından bir ralli otomobiline normal etabı tamamlaması için izin verilen süredir. Eğer yarışmacı kontrol noktasına hedef süreden daha erken ya da daha geç gelirse zaman cezaları uygulanır.
Interkom: Araç içindeki motor gürültüsünden etkilenmeden pilot ve co-pilotun iletişim kurabilmesi için kullanılan telsiz bağlantısıdır. İnterkom kulaklıkları ve mikrofonları kaska içine entegre edilmiştir.
ISC: Açılımı, International Sportsworld Communicators ve Londra Merkezli North One Television’ın bir kuruluşu olan WRC’nin ticari haklarını elinde bulunduran organizasyon.
İşletme şaftı: Motordan ön ya da arka diferansiyele gelen gücü tekerleklere aktaran transmisyonun parçalarıdır. Her ralli otomobilde 4 adet bulunur.
J-WRC: Junior Dünya Ralli Şampiyonası’nı ifade eder. P-WRC gibi Dünya Ralli Şampiyonası’nın destek şampiyonalarından biridir. J-WRC araçları önden çekişli 1600 cc hacmindeki hatchback otomobillerden oluşur. Bu şampiyonada mücadele eden pilotların 1 Ocak 1980 sonrası doğmuş olmaları gerekmektedir. Dünya Ralli Şampiyonası takvimindeki 8 yarış J-WRC ayağı olarak koşulur. Sezon başlamadan önce bu klasmanda mücadele eden pilotlar sezon içerisinde katılacakları 8 yarışın 6’sını belirlemek ve o 6 yarışa katılmak zorundadır.
Kalkış kontrol sistemi: Sürücüye durarak start esnasında mümkün olan en iyi startı alması için yardımcı olan sistemdir. Ayrıca motorun stop etmesini önleyen bir cihaz içerir.
Kapalı Park: Belirli kurallara tabi olan ve tüm yarışan otomobillerin akşam tutulduğu güvenli alandır.
Karter muhafazası: Motor altında yer alan ve yağ karteri ile vites kutusunu darbelere karşı koruyan dayanıklı panel.
Keşif: Her ralliden önce yarışmacılar etapları tanımak için iki gün antrenman yapma şansına sahiptirler. Bu keşif esnasında otomobiller organizatör tarafından belirlenen maksimum 50-70 km arasında değişen hız limitine uymak zorundadırlar. Yarışmacıların etaba alışmak ve yol notu çıkarmak için her etabı iki kez geçme hakları vardır.
Keşif otomobili: Pilot ve co-pilotun ralliden önce güzergâhı tanımak ve yol notu hazırlamak için kullandıkları yüksek standartlı yol otomobilidir.
Kısıtlayıcı: FIA kurallarının WRC motorları için gerektirdiği şekilde motor gücünü 300 beygir civarında tutabilmek için hava/yakıt karışımının akışı 34 mm çapındaki subap vasıtasıyla sağlanır. Eğer böyle bir kısıtlama söz konusu olmasa otomobiller 500 beygirden daha fazla güç üretir.
Normal Etap: Özel etaplar, servis alanı ve kapalı park arasında yer alan trafiğe açık yollardır. Sürücüler uygulanmakta olan trafik kurallarını uymalıdırlar.
Öncü araçlar: Yarışmacılardan önce etapları geçerek hava ve yol şartları gibi bilgileri rapor eden, organizasyonun güvenlik araçlardır.
Özel Seyirci Etabı: Ralli pilotlarının birbirlerine karşı yarıştığı, genelde şehir içindeki mekanlarda düzenlenen ve iki paralel yoldan oluşan parkurdur.
Podyum Rampası: Rallinin resmi start ve bitişlerinde, start alan ve yarışı tamamlan tüm otomobillerin geçmesi gereken yüksek platformdur.
P-WRC: FIA Seri üretim otomobiller Dünya Ralli Şampiyonası’nı ifade eder. Dünya Ralli Şampiyonası’nın destek yarışlarından biridir. Yarışan otomobiller FIA’nın grup N ve Süper 2000 yönetmeliklerine göre düzenlenir ve teknik anlamda WRC otomobillerinde daha az özgürlüğe sahiptirler. Sezon başlamadan önce bu klasmanda mücadele eden pilotlar sezon içerisinde katılacakları 8 yarışın 6’sını belirlemek ve o 6 yarışa katılmak zorundadır.
Raya oturmak: Sürücünün iyi bir viraj dönüş hızı için otomobili ile viraj içinde kalan ve geçen otomobiller tarafından oluşturulan derin iz üzerinden geçmesidir.
Roll cage: Bir darbe ya da takla atma durumunda pilot ve co-pilotu korumak için tasarlanmış karbon çelik borulardan oluşan kafes yapısıdır.
Servis Alanı: Zaman limitlerine bağlı kalınarak otomobillerin bakımlarının ve tamiratlarının yapılması için tasarlanmış yerdir.
Sıralama: Sürücülerin geçmiş rallilerdeki başarıları göz önünde tutularak hangi pilotun hangi sırada start alacağının, yarışma numarasının belirlenmesidir.
Sıralı vites kutusu: Vites artırırken ya da düşürürken viteslerin sırayla (1-2-3-4-5-6) değişmesini sağlayan sistemdir. Çoğu WRC vites kutusu yarı otomatiktir ve gazı, debriyajı, vites değişimini yöneten elektro-hidrolik kontrol mekanizmasıyla donatılmıştır.
Start listesi: Yarışmacıların hangi sıra ile start alacağını belirten listedir. Rallinin her gününde start listesi farklıdır. Açılış gününün start listesi sürücüler klasmanının dizilişine göre düzenlenir; şampiyonada lider olan sürücü ilk sırada start alır. İkinci ve üçüncü gün için ise yarışmacılar toplam etap zamanları dikkate alınır; rallide lider olan ekip ilk sırada start alır.
Stop noktası: Yarışmacının özel etap sonrasında durup etap derecesini karnesine yazdırdığı, flying finish noktasından 200-250 m sonra olan noktadır.
Sürücü güvenliği: WRC otomobillerinde hava yastığı yoktur. Bunun yerine sürücü ve yardımcı sürücü koruyucu kafes içinde oturur ve 6 noktalı emniyet kemerleriyle kendilerini sabitlerler. Otomobilde, gerektiğinde otomatik olarak devreye giren yangın söndürme sistemi vardır ve ekip ateşe dayanıklı tulum, kask ve başı ve boynu darbelerden etkilenmesini önlemek için kullanılan HANS’ı kullanırlar.
Teknik Kontrol: Yarıştan önce, yarış esnasında ve yarıştan sonra WRC otomobillerinin kurallara uygunluğunu kontrol eden teknik görevlilerin yaptığı kontrollerdir.
Toprak zemin ayarları: Gevşek zeminli etaplarda WRC otomobiline maksimum performansı sağlayacak lastik seçimi ve süspansiyon ayarlarını ifade eder.
Turboşarjör: Motorun daha fazla güç üretmesi için yakıt/hava karışımının basıncını arttıran türbindir. Tüm WRC otomobillerinde normal yol otomobillerinden 4-5 kat daha fazla basınç sağlayan turboşarjör (turbo) kullanılır. Anti lag sistemi (turbo gecikmesinin önlenmesini sağlayan sistem) sayesinde WRC otomobillerinin çoğu düşük devirlerde bile maksimum turbo performansını verebilir.
WRC: Eğer yaşadığınız yerin yakınlarında WRC baş harflerini görürseniz, Dünya Ralli Şampiyonası’nın yaşadığınız yere geleceğini bilirsiniz. Harekete geçin ve turbolu heyecana siz de ortak olun.
Yarış kıyafeti: Ralli sporcuları ateşe dayanıklı 3 kat tabaka içeren yarış kıyafeti kullanırlar. Buna ek olarak aleve dayanıklı iç çamaşırı ve kasklarının içine ateşe dayanıklı başlık (balaklava) giyerler.
Yol Notu: Co-pilot tarafından yaklaşan yol şartlarını pilota aktarmak için kullanılan talimatlardır. Yol notları her ralli öncesinde gerçekleştirilen keşif sürüşleriyle hazırlanır. Bu sürüşlerde pilot etabı geçerken kendi anlayabileceği şekilde co-pilotuna yol notuna ne yazması gerektiğini söyler. Co-pilot da de bunları kısaltarak yazar. Ralli esnasında ise co-pilot bu notları pilota okur.
Yol Tarifi: Ralli organizatörü tarafından hazırlanan ve tüm yarışmacılara dağıtılan içinde talimatlar, zaman çizelgeleri, yönler, güzergâhlar ve haritalar bulunan özel kitaptır.
Zaman Aşımı Limiti (OTL): Over time limit’in kısaltılmış halidir. Yarışmacı zaman kontrol noktasına veya servis alanına 15 dakikadan geç gelirse ya da ralli esnasında toplamda 30 dakikadan daha fazla geç gelirse zaman limitini aşmış olur ve o günün klasmanına giremez.
Zaman cezası: Etap startı, servis girişi ve servis çıkışı fark etmez, zaman kontrol noktasına gelinen her 1 dakikalık gecikme için ekibe 10 saniye zaman cezası verilir. Zaman kontrol noktasına erken gelinen her dakika içinse 1 dakika zaman cezası verilir.
Zaman karnesi: Co-pilot tarafından muhafaza edilen ve tüm ralli boyunca etap zamanlarının üzerine işlendiği belgedir. Herhangi bir karışıklık durumunda karneye başvurulması adına önemlidir ve organizasyon görevlileri tarafından imzalanarak geri verilir.
Zaman kontrol noktası: Otomobillerin durup ralli görevlilerine noktaya resmi varış saatlerini işlettikleri yerdir.
Kaynak: www.wrc.com, Ralliofturkey.org, Wikipedia.org
Bir yanıt yazın