Yarışları düşünün. Tutkuyu, ilgi çekiciliği ve sesi. Motorun heybetli sesi, seneler içinde Formula 1’in tivari markası haline geldi.
Tabii ki bir uzman kulağına gelen bu heybetli ses, turbo motorlar ve şimdiki normal (turbosuz) 2.4 litre V8 motorlar da dahil olmak üzere 10 yıllar boyunca bir çok defa değişti.
Geçmiş senelerden farklı olarak motor gelişimi şimdi sınırlı durumda. Takımlar, 2006 sezonu sonunda FIA’ya bir motoru sunmak zorunda kaldılar. Bu sezon için motorlar, FIA’ya verilen tasarım ile aynı olmalı. Bununla beraber takımlara, dayanıklılığı arttırıcı (performansı değil) sınırlandırılmış bazı gelişimler konusunda izin verildi.
Ama bir Formula 1 motorunun yapabileceklerini küçümsemeyin. Yüksek teknolojiye sahip 4 tekerli, 700 beygirin üzerindeki gücü ve zımba gibi bir özelliğe sahip olmasıyla takvimin en hızlı pisti Monza’da 350-360 km/s civarında hıza ulaşabiliyor.
Luca Marmorini: "Motorda, bir Formula 1 aracındaki neredeyse her çeşit malzemeyi kullanıyoruz. Örneğin, kompleks döküm teknikleriyle hazırlanmış alüminyumun görebileceğiniz gibi karbon malzemeleri de görebilirsiniz. Motorun yer çekimi merkezini çok alçakta tutmak oldukça önemlidir. Bu yüzden hafif parçaları daha üste, ağır olanları da daha alta koymaya yöneliyoruz.”
Ama bir Formula 1 aracına sadece başlı başına motor güç kazandıramaz. Bir vites kutusuna ihtiyaç duyar. Bu da; bilinen 5 vitesli, vites kolu ve debriyajı olan standart yol tipi araçlardakinden farklıdır.
Bilindiği üzere Formula 1 araçlarında vites kolu yoktur. Bunun yerine direksiyonun altındaki kulakçıklarla vites değişimi gerçekleştirilir.
Takımların 2007 araçları için yeni bir gelişim, “dikişsiz değişimli” vites kutularıdır. Bu sistemle, pilotlar vites değiştirirken de aracın sürekli hızlanmasını sağlar. Böylece araçlar en yüksek hızlarına, önceki teknolojiye göre daha çabuk varırlar.
Luca Marmorini: "700 beygir (ve fazlası), motordan tekerleklere transfer edilmeli. Formula 1 aracında vites kutusu hattı, normal araçlardan biraz farklıdır. Bir yol aracında motor ve vites kutusu, aynı ünitedir, güç zinciri. Ama tarihisel olarak Formula 1’de vites kutusu, şasinin bir parçasıdır. Çünkü süspansiyon kolları, vites kutusuna bağlıdır.”
Yüksek performans için araştırma, motor ve vites kutusu ile bitmez. Maksimum gücün ortaya çıkması için egzoz sistemi de hayati önem taşır. Herhangi bir motor, nefes almaya ihtiyaç duyar ve egzoz sisteminin verimliliği, motor performansı üzerinde doğrudan etkide bulunur.
Prensipte bir Formula 1 egzozu, yol araçlarındaki gibi hareket eder. Motordan atık gazı alır ve bunu aracın arkasına düvenli bir şekilde taşır. Pratikte, Formula 1 aracının egzozunun karışık kaynak ve hassas tasarımı, otomotiv sanatının bir çalışmasına yakın görünüyor.
Bununla beraber egzoz sistemi aerodinamik verimle de ilişkilidir. Egzoz sistemi, mümkün olduğunca motor etrafına sıkı bir şekilde sabit olarak tasarlanmıştır. Başarılı bir egzoz tasarımı, iki amaca hizmet eder. Maksimum motor performansı ve minimum aerodinamik kayıp.
Luca Marmorini: "Motorla ilgili insanlar, egzozun içindeki akışın detayı ile başlarlar. Müzikal enstrüman gibi akort ediyoruz, bir organ gibi. Muhakkak motor torku, bütün devir aralıklarında en yüksek ihtimaldir.”
Gücü, performansı ve sesiyle bir Formula 1 motoru, ısınır. Egzoz sistemi, tam gazda turuncu parıltı yayar.Her pilotun bildiği gibi aşırı ısınan motor, ciddi bir problem olabilir. Bu yüzden bir Formula 1 aracı, motorun güvenli sıcaklık sınırlarında tutulması için radtatörlerle edsteklenir.
Bu radyatörler yanlardadır (sidepod), motorun sağ ve solunda. 3 litre civarında da soğutucu içerir. Hassas motor soğutma ayarı, farklı hava yarıkları seçenekleri, karoserde mümkündür. Bu şekilde, daha fazla veya daha az hava, radyatörlere ulaşır. Hava miktarı, istenilen soğutmaya göre ayarlanır.
Luca Marmorini: "Aracın hızı için radyatörler çok önemli bir tole sahiptir. Aracı hızlı yapan sadece motor değildir. Diğer parçalarla olan ilişkisidir. Radyatörler küçük olmalıdır. Çünkü küçük radyatör, iş aerodinamiğe geldiğinde, hızlı araç tasarlamayı kolaylaştırır. Çok dar bir motor kapağına sahip olmaya yöneliriz. Ama motor da ayrıca, çok dar bir sıcaklık penceresinde çalışır”
Formula 1’de rekabet alevli ve takımlar, araçlarından en iyi performansı alabilmek için ellerinden geleni tarih boyunca yaptı ve yapmaya da devam edecekler.
Bir yanıt yazın